ГIалгIай мехка хозагIйолча моттигех цаI я Iаьлий-Юрт. Вайна ховш ма хиллара, ГIалгIай ах паччахь (облисполкома кулгалхо) хиннача Горчханов Iисий Iаьлан цIи я цу юртах тиллар. Укх шера 120 шу дуз ший къаман гIулакх бахьан долаш Iазап лайна вола, из денал дола къонах вича денз. Массехк дешаца дагадохийтаргда вай цун вахар. Из ваь хиннав 1898 шера Пхьилекъонгий -Юрта. Бувзамца ювзаенна техникум яьккха хиннав из вай мехка революце болам болалуча хана. 1918 шера коммунистий партена юкъе а вахе, вай мехка хьалхалаттача нахах цаI хиле дIавода Iаьла. 1924 шера ГIалгIай къаман область хьайича. Цох ах паччахь хул. Нохчийи гIалгIайи вIашагIтехача, цох Нохч-ГIалгIай облисполкома хьаким хул. 1937 шера Сталина гIозаро боаца бехк бийя набахта валла итт шу суд ю цунна. Из ха яьккхача а хьа ца хецаш, 1954 шера набахтарча больнице кхелхав Горчханов Iаьла.
Цун цIерагIа йола юрт укх тIехьарча хана дикка дегIаенай. Укхаза дах вай къамах хьадаьнна дуккха тайпаш: Албошнаькъан, Аспинаькъан, Гаьгенаькъан, Йовлой, Оздой, Налгнаькъан, Батайнаькъан, ЦIечой, иштта кхы дуккхабараш. Цу юртара хьабаьннаб вай мехка а цул арахьа а бовзаш бола нах. Масала, царех ва инарал ЦIечой Муса, йоазонхо, журналист хинна Албошнаькъан Муса, профессор, технически Iилмай доктор, Россе инженерий-трибологий вице-президент, Москверча МАИ технически информатикаи машинаш яра технологеи кафедра заведующи, академик Албошнаькъан Iаьла. Дуккхача наха хац аьнна хет сона из вай халкъа поэта Яндкъонгий Жамалдан йоI йига найц волга а.
Ший хана укх юрта вахаш а школе хьехархочун болх беш а хиннав эггара хьалхара гiалгIай абат яздаь вола Цокенаькъан Махьмада МурцаIал. Цун хиннача пхе дезалхочох кхоъ воацаш ва, виса Муради Мусаи хIанз а Iаьлий- юрта бахаш ба.
Дикка эргадаьннад юртарча наьха вахара хьалаш, боахамаш, бераша дешаш йола моттигаш. Къаьстта наха езаенна я Iаьлий-Юртара гимнази. Цун тхов кIалхара арабаьннача дешархоех дуккхабараш, толамца экзаменаш дIа а луш, деша ийттаб вай мехкарча, тайп-тайпара лакхара дешар дешача моттигашка. Тахан Iаьлий-Юрта бах 6269 эзар совгIа нах.
С. АРЧАКОВ
№ 96 (12032), ера, 28 июнь, 2018 шу. Четверг, 28 июня 2018 года