МоллагIдолча даькъе сага бокъо лораяр – паччахьалкхено шийна тIаийца гIулакх да. Из хьадолалу бер дунен чу даьлчахой. Дала шийна енна ха а яьккха, укх дунен тIара юха дIаваххалца, сага бокъо лораю паччахьалкхено. Къаьстта бера бокъо.
Дукха тайпара боарамаш да бер лерттIа, доагIача тайпара кхувргдолаш, цун алсамдалар нийсача апарах хургдолаш беш болча балха т1ехьа. Цунна дIахьехача дешаргеи, из доккха хулаш доагIача хана цун беча хьехамгеи хьежжа кхув бер хьал. ХIаьта, кхийна саг а хинна хьаэттачул тIехьагIа, из цунгахьа хьагуча а доал.
Из деррига меттахьа хургдолаш, бера алсамдалар, цун кхер лерттIа хургдолаш къахьегара вай тIахьехаш да бера бокъо лораерадухьа белгалдаьккха Халкъашта юкъера цIай. Из да «Дерригача дунен тIара берий ди». Ер цIай дезду дика тоъал ха я.
1954-ча шера декабрь бетта 14-ча дийнахьа ООНа Генеральни Ассамблеяй хиннача аргIанарча ховшарга, 836 № йолча резолюцеца чIоагIа а даь, тIаийцад из дош. ТIехьагIо из ди дезде лаьрхIа белгалдаьккха оттадаьд ноябрь бетта 20-гIа ди. Цу хана денз, иштта берашта хетадаь из ди белгалдарца, хIара шера ноябрь бетта 20-ча дийнахьа из цIай дездеш да дукхача дунен тIарча паччахьалкхенашка. Из ди белгалдаьккха къоастадаь мукъа ди деце а, цу дийнахьа берашта хетадаь вIашагIкхетараш дIакхахьар Iаьдало могадеш да.
Укх цIайга дакъа лоацаш, цхьаккха а къоастам боацаш, укх чу доагIаш да массадола кхелетанза дола бераш. ХIаьта вIашагIкхетарашка, берашта товр деш, дакъа лоацаш хул цар дайи ноанойи, гаргара нахи, цар хьехархойи, иштта кхы дIахо берашца бувзамбараш а. Ер цIай, берий хиларал совгIа, шоай лоархIаш ба берашца къахьегаш, болх беш бола боккхагIий а. ХIана аьлча хIара денна цар бIарга Iунал долаш да бераш. Къаьстта хьехархошта хьамсара ди да из, цар шоаша хьехаш долча берий догмукъадаьккхача бакъахьа долаш.
Цу денна хетадаь дукха вIашагIкхетараш дIакхихьад, Россе паччахьалкхен дукхача мехкашка санна, вай мехка а. Духхьал цхьан УнахцIенолораяра министерствос цу хьаькъе баь болх а ба боккха.
«УнахцIенолораяра министра декхар хьалхашка оттадирца, ГIалгIайчен районнии шахьараи больницешкара масса тайпа лазар тохкаш бола лораш ишколашкеи берий бешамашкеи дIа а ухаш, берий хьалага, цар магар миштад хьожаш болх беш ба. Цул совгIа дерригача дунен тIара берий ди дездеш долча ноябрь бетта 20-ча дийнахьа мехка берий поликлиникас массадолча оагIорахьа берий лазар тохкаш, царга лораш хьожаргболаш, шоай наIараш йийла моттиг а я, вIаштIехьаяьккха. Из доацаш цхьацца вай мехка хала лазараш долаш болча кагий унахошта дIанаIарга а ухаш, царна совгIаташ а луш, уж цу денца даькъала а бувцаш, царна Даьлагара моаршал а дехаш, моттиг йир министра Арапхананаькъан Марема. Цул совгIа шахьар Элдарха-ГIалий тIарча цхьан кафе бераш гул а даь, цар самукъадоаккхаш, царга дика хьегийташ вIашагIкхетар а дIадихьар тха викалаша. Из доацаш кхы а дукха ногIалаш, гулламаш, вIашагIкхетараш да цу ден хетадаь дIахьош», — йоах УнахцIенолораяра министерство пресс-служба болхлочо Оздой Беслана.
Цу денна хетадаь дукха вIашагIкхетараш дIакхухь дукхача берашца болх беш йолча фондаша. Могаш доацача берашта дарба дергдолаш ахча вIашкатох е тарон хьал дика доацарашта ахчанца, кхачанца е кхыча хIаманца гIо-новкъостал ду. Из доацаш цхьацца берий самукъадоаккхаш, царна ловзара а кхетама а вIашагIкхетараш дIакхухь.
Бер лерттIа хьалкхувргдолаш, кхоана, саг а хинна хьаэттача, цо ший мехка а паччахьалкхен а зе дергдоацаш, лерттIа цох саг ве декхарийла я паччахьалкхе. Цо шийна тIаийца декхар да из. Бакъда даи нанеи да укхаза цул а чIоагIагIа шоай дезалхочоа Iунал деш, цунга хьажа безаш. ХIана аьлча цо даьча диканна а вонна а хьалхара жоп дала деза цар.
Бусалба Iилма дийшача нахага вай ладийгIача, вайна хов, мел боккха лерхIам болаш хIама да, хозача гIулакхашца цIена дезалхо хьалкхевар.
«Ше укх дунен чура дIавалале, дика хIама дIа а хьийха, шийна тIехьа саго битача дезало из дика хIама хьа мел деча хана, цунна цох боккха маьл хулащ да. Вай пайхамара, Даьлагара салот, салам-моаршал хилда цунна, аьннад: «Дас-нанас шоай дезалхочоа хозача гIулакхали хозача оамалали дезагIа хIама дIа а хьехаргдац, дIа а лургдац», — аьнна. Тахан воай дезал цIена а болаш, Даьла наькъ тIехьа а болаш вай хьалкхебар вайна тIа да. Кхоана Дала вайга хоаттаргдолаш да из», — йоах бусалба Iилма дийшача Хайранаькъан Iабдулмалика.
Дикача берех дика нах хурба. Цудухьа цIенача уйлашца кхебе беза вай воай дезал хьал. Царга кхаьча дика а во а боккхагIашка кхоачаш да. Воай кхоане сийрда, цIена хургйолаш, сакхат доацаш, цIена вай къам хургдолаш, нийса, цIена тIехье хьалкхее еза вай.
Дала аьттув боаккхалба вай, боаггIача боараме воай дезал кхебе, дезача тайпара воай берий дог хьаста, царна эшаш бола кхетам дIабала.
Матенаькъан Илез